ائلچین ELÇİN

تورک دیلی و ادبیاتی

حسن و زهره‌

+0 بگندیم

اؤزبک خالق ناغیلی:

حسن و زهره‌

      بیر بار اېکن، بیر یۉق اېکن، قدیم زمانده بیر پاده‌چی چال بیلن کمپیر بار اېکن. اولر‌‌‌‌‌نینگ نصیبه‌، گولبهار و زلفیه دېگن اوچ قیزی بۉله‌ر اېکن. آیدن آی، ییلدن ییل اۉتیبدی، قیزلر‌‌‌‌نینگ بۉیی یېتیبدی. نصیبه‌ ییگیرمه‌ بیرگه‌، گولبهار اۉن تۉقّیزگه، زلفیه اۉن سکّیزگه کیریبدی.

   چال-کمپیر قیزلریگه ساوچی کېلمه‌گنی اوچون کېچه-یو کوندوز خفه‌ بۉلیب یوریشیبدی. کونلردن بیر کونی چال کمپیرگه قره‌ب:

- قریگن چاغیمیزده جوده‌ قیین احوالده قالدیک، بو اوچ قیز اۉغیل بۉلگنده بیزنی باقردی. هېچ بۉلمه‌سه‌ بولرگه ساوچی کېلسه هم میلی اېدی، او هم یۉق، — دېب زارلنیبدی.

کمپیر چالگه جوابه‌ن:

— بیز‌نینگ کسبیمیز قشّاق پاده‌چیلیک بۉلگنیدن کېین قیزلریمیزنی کیم هم آله‌ر اېدی؟ —  دېبدی. چال اۉیلب توریب، کمپیرگه بونده‌ی دېبدی:

— بیر مصلحت بار، قیزلریمیزنی اۉزیمیزگه اۉخشه‌گن کمبغلگه بېرسه‌ک دېیمن. اگر اولر معقول تاپسه، یېنگیل-اېلپی تۉی قیلیب، قیزیمیزنی بېره‌یلیک! چال‌‌‌‌‌نینگ بو مصلحتی کمپیرگه معقول توشیبدی.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : ناغیل, اؤزبکجه, اؤزبک, اؤزبک ادبیاتی,

اوزبیک مقال‌لری/ اؤزبک آتالار سؤزلری/ ضرب المثل‌های ازبکی

+0 بگندیم

اوزبیک مقال‌لری/ اؤزبک آتالار سؤزلری/ ضرب المثل‌های ازبکی

الف: احترام پدر و مادر                             

آتنگ بالهسی بولمه ,آدم بالهسی بول .

آتان بالاسی اولما، آدام بالاسی اول

 بچه پدرت نباش ,بچه آدم باش .

آتنگ قریسه قل آلمه,آنگ قریسه چوری

آتان قوجالسا قول آلما، آنان قاریسا قاراباش.

اگرپدرت پیر شد غلام نگیر ,اگر مادرت پیرشد کنیز.

آتنگنی اولدیرگنگه هم یخشیلیک قیل .

آنانی اؤلدورنه بئله یاخشی‌لیق قیل.

حتی به قاتل پدرت هم نیکی کن.

آتهلر سوزی عقل نینگ کوزی .

آتالار سؤزو، عاغیلین گؤزو.

سخن نیاکان اساس عقل است.



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : اؤزبکجه, آتالار سؤزو, اؤزبک, تورک دونیاسی, اؤزبک ادبیاتی,

اؤزبک تورکجه‌سینده لطیفه

+0 بگندیم

اؤزبک تورکجه‌سینده لطیفه

کؤچورن: عباس ائلچین

      Bir qishloqning yo'lida kattakon chuqur bor ekan. Shu yo'ldan o'tgan odamlar chuqurga tushib, jarohatlanisharkan.
Kunlarning birida uchta odam shu chuqurni yoniga kelib, tortishib qolishibdi:
— Bilasizlarmi? Shu chuqurni yoniga tez yordam mashinasini olib kelib qo'yish kerak. Shunda, yiqilgan odamga yordam ko'rsatish oson bo'ladi, - debdi birinchisi.
— E, yo'g'-e! Undan ko'ra, shu yerga kasalxona qurish kerak. Yiqilgan odam darrov kasalxonaga boradi, - debdi ikkinchisi.
Shunda uchunchi odam o'ylanib turib:
— Obbo, ikkalangni ham aqling yo'q ekan. Yaxshisi, chuqurni ko'mib, biror yaqin kasalxona oldidan chuqur kavlatish kerak, - degan ekan.

 

     بیر قیشلاق نینگ یۉلیده کتته‌کان چوقور بار اېکن. شو یۉلدن اۉتگن آدملر چوقورگه توشیب، جراحتلنیشرکن. کونلر نینگ بیریده اوچته آدم شو چوقورنی یانیگه کېلیب، تارتیشیب قالیشیبدی:

— بیله‌سیزلرمی؟ شو چوقورنی یانیگه تېز یاردم مشینه‌سینی آلیب کېلیب قۉییش کېره‌ک. شونده، ییقیلگن آدمگه یاردم کۉرسه‌تیش آسان بۉله‌دی، - دېبدی بیرینچیسی.

— اې، یۉغ-اې! اوندن کۉره‌، شو یېرگه کسلخانه قوریش کېره‌ک. ییقیلگن آدم درراو کسلخانه‌گه باره‌دی، - دېبدی ایککینچیسی.

شونده اوچونچی آدم اۉیلنیب توریب:

— آبّا، ایککله‌نگنی هم عقلینگ یۉق اېکن. یخشیسی، چوقورنی کۉمیب، بیرار یقین کسلخانه آلدیدن چوقور که‌وله‌تیش کېره‌ک، - دېگن اېکن.

 

آذربایجان تورکجه‌سینده:

      بیر کندین یولوندا بؤیوک بیر چوخور وار ایمیش. بو یولدان اؤتن آداملار چوخورا دوشوب یارالانیرمیش. گونلرین بیرینده اوچ آدام بو چوخورون یانینا گلیب، دارتیشیب دورموشدو:

- بیلیرسینیزمی؟ بو چوخورون یانینا تئز یاردیم ماشینی گتیریب قویماق گر‌ه‌ک. اوندا، ییخیلان آداما یاردیم گؤستریش آسان اولار- دئمیش بیرینجیسی.

- یوووخ! اونا گؤره، بو یئرده خسته‌خانا تیکمک گره‌ک. ییخیلان آدام تئزراق خسته‌خانه‌یا گؤتورولسون.- دئمیش ایکینجیسی.

اوندا اوچونجو آدام دوشونوب دوراراق:

-اووهو، ایکینیزین ده عاغلینیز یوخ ایمیش. یاخشیسی، چوخورو گؤموب‌(دولدوروب) بیر یاخین خسته‌خانا قاباغیندا چوخور قازیلسین- دئمیش.




آچار سؤزلر : اؤزبکجه, اؤزبک, اؤزبک ادبیاتی,

علیشیر نوایی‌نین لطیفه‌لری

+0 بگندیم
علیشیر نوایی 

  علیشیر نوایی‌نین لطیفه‌لری

  آزاد یاشار

 کؤچورن: عباس ائلچین

    تانینمیش شاعیر و صوفی اوستادی علیشیر نوایی (1441 - 1501) زمانه‌سی‌نین نوفوذلو حؤکمداری سولطان حسین بایقارانین (1438 - 1506) ساراییندا وزیرلیک ائدیرمیش. 

   *** 

   بیر گون سولطان اوندان سوروشور کی، دونیانین هاراسیندا آغجاقاناد یوخدور. 

  - اینسانین اولمادیغی یئرده. 

   وزیرینی پیس وضعیتده قویماق و یانیلدیغینی اونا ایثباتلاماق اوچون سولطان اونا آتا مینیب، شهر کنارینا گزینتییه گئتمگی تکلیف ائدیر. اوجقار بیر یئره گلیب چیخیرلار. بیر هووور دینجلمک اوچون بولاق باشیندا اوتوردوقلاری زامان بیر نئچه آغجاقانادین ویزیلتیسی سولطانین زهله‌سینی تؤکور. قانی قارالان حسین بایقارا ایستئهزا ایله نواییدن سوروشور: 

  - بس دئییردین اینسان اولمایان یئرده آغجاقانادلارا راستلانمیر؟ 

  علیشیر نوایی سویوققانلی شکیلده جاواب وئریر: 

  - یوخسا بیز اینسان دئییلیک؟! 

  *** 

   نوایینی چتین وضعیته سالماق اوچون دایم گیروه گزن بایقارا بیر گون اونا دئییر کی، اوچ گونون ایچینده منیم اوچون داشدان پاپاق تیک. نوایی هئچ تؤورونو پوزمادان بیلدیریر: 



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : اؤزبک ادبیاتی, اؤزبک, تورک دونیاسی,

امیر نظام الدین علیشیر نوایی

+0 بگندیم

 

امیر نظام الدین علیشیر نوایی

 

 یاشامی 

علیشیر نوایی 9 فئورال 1441. ایلده هئراتدا دوغولوب.آتاسی غیاث الدین کچکینه باهادیر تئیمور اوغوللارینا منسوب آریستوکرات عاییله نین باشچیسی ایدی و خوراسان امیری ابوالقاسیم بابورون خیدمتینده دایانیردی.آنا طرفدن اولو باباسی ابو سید چیچک ایسه میرزه بایقارانین بیگلربیگی ایدی.اصل آدی نیظام الدین علیشیر اولان نوایی میرزه بایقارانین نوه سی �­وسئین بایقارا ایله بیرلیکده بؤیوموش و ت�­صیل آلمیشدیر.داها سونرا �­وسئین بایقارا �­ؤکمدار اولونجا اوشاقلیق یولداشی نوایینی اؤزونه کؤمکچی ائتدی.اونا مؤهوردارلیق،دیوان بیگ لیگی و سونرا دا  " امیر "  روتبه سینی وئردی. اؤزو ده تانینمیش عالیم و شاعیرلردن اولان �­وسئین بایقارا و علیشیر نوایی هئراتی دؤورون ان بؤیوک مدنیت مرکزینه چئویردیلر.نوایی یاخشی بیر دؤولت خادیمی اولدوغونو دا گؤسترمیشدیر.یالنیز علم و صنعت آردینجا دئییل،اؤلکه نین مدنی �­الا گلمه سینده،تئکنیکی صنعتلرین اینکیشافیندا و ایقتیصادیاتی نین گوجلنمه سینده ده بؤیوک خیدمتلری اولموشدور.زامانین بسته کار و رسساملارینی ان چوخ تشویق و �­یمایه ائدنلردن بیری اودور. آنجاق اونون اساس بؤیوک خیدمتی  " تورکچولوک "  و  " تورک دیلچی لیگی "  سا�­ه سینده اولموشدور و بو باخیمدان میثیل سیزدیر.............



آردینی اوخو/ Ardını oxu

آچار سؤزلر : تورک دونیاسی, اؤزبک ادبیاتی, ادبیات, اؤزبک,